VR (Sanal gerçeklik) teknolojisi bize var olmayan dünyaları deneyimleme imkanı yarattı. Bu sayede araştırmacılar, deney ortamlarının kapsamını da önemli ölçüde genişletebilmektedir. Zaman, güvenlik, bütçe, yasalar vb. sebeplerle gerçek ortamında yapılamayan deneyleri VR’da simüle etmek mümkündür.
Test imkanları artmış olsa da daha farklı teknolojik ihtiyaçlar doğmaktadır. Örneğin bir uçuş simülasyonu yaparken; pilotların görsel dikkatini test etmek isterseniz, nereye baktıkları hakkında bilgiye ihtiyacınız olacaktır. VR’a entegre eye tracking çözümlerinin devreye girdiği yerlerden biri de bu tip deney ortamlarıdır. Şimdi gelin VR ile gerçek dünyada göz hareketlerinin ne kadar farklı olduğuna bakalım ve sanal deneyimin kendisini nasıl geliştirebileceğine değinelim.
VR cihazına entegre göz takibi nasıl çalışır?
Göz izleme tipik olarak gözbebeğinin merkezi ile korneanın yansıması arasındaki mesafeyi sürekli ölçerek çalışır; mesafe gözün açısına bağlı olarak değişir. Cihazın içindeki insan gözüyle görülemeyen kızılötesi bir ışık, siz bir şeye bakarken korneanızda bir yansıma yaratır. Cihazın içerisindeki kameralar ise bu yansıma hareketlerini kaydeder. Eye tracking yazılımındaki algoritmalar da bakışların yöneldiği alanı, bu kayıtlardan faydalanarak ortaya çıkarır.
Temel olarak VR’a entegre eye tracking çözümlerinde de prensip aynı olsa da önemli bir fark vardır. Gözler mutlaka kişinin nereye baktığını göstermez. Gerçek dünyada gözler, “vergence” denilen bir hareket gösterir. Bu, odaklama sırasında derinliğe bağlı olarak (ismin uzaklık veya yakınlığı) göz bebeklerinin birbirine doğru veya birbirinden uzağa hareketidir.
Günlük bir ortamda, her bir gözün merkezinden bir çizgi çizilebilseydi, her ikisi de aynı noktada kesişirdi. VR’de ekran gözlerin önüne o kadar yakın yerleştirilir ki, gözlerin derinlik hareketine dair verimli bir veri oluşmaz ancak VR’daki 3D görselden dolayı hala bir derinlik algısı vardır. Bu nedenle VR göz takibi, bakış bilgisine dair eksik bilgi sunar [1].
Neyse ki, gözlerin pozisyonu tüm hikayeyi anlatmasa da VR ortamındaki sanal nesnelerin derinliği hakkındaki bilgileri birleştirerek neye bakıldığının bir modelini oluşturmak mümkündür. Sanal bir çizgi, gözlerden sanal dünyaya kadar izlenebilir. Bu modele sahip VR cihazlarında göz izleme yapılabilir.
VR’da göz izlemenin faydaları
Sanal ortamların oluşturulması pahalı bir işlemdir. Bu maliyeti düşürürken bilgisayarın işlemci gücünü verimli kullanarak sorunsuz bir deneyim sağlamak, işlevselliğini ve grafik kalitesini artırmak için çeşitli çözümler bulmak zorundayız.
VR’da göz takibinden elde edilen bilgileri kullanarak, günlük hayatta odaklanılan bir nesneyi daha net, etrafını ise daha bulanık görmemizi sağlayan fovea etkisini, sanal ortamların tasarımlarına entegre etmek mümkündür. Böylece gerçek hayatta olduğu gibi VR ortamında da sadece baktığımız noktaları netleştirerek hem gereken işlemci gücünü azaltır ve hem de gerçek dünyaya daha yakın gözüken, sürükleyici bir ortam yaratır.
Araştırmacılar, odak çevresindeki bulanıklık eksikliğinin “sanal ortamdaki nesnelerin boyut ve mesafesinin farklı algılanmasına” yol açabileceğini belirtmişlerdir [1, 2]. Çevresel bulanıklık sayesinde derinlik algısı artar. Gerçekçi bir derinlik hissi yaratmak, katılımcıların davranışlarının da gerçeğe yakın bir sonuç doğurmasını sağlar. Bir deney, gerçekliğe ne kadar yakın olursa VR kullanan katılımcıların davranışlarının da gerçek hayata yakın olacağı varsayılabilir.
VR eye tracking çözümleri sayesinde gerçek hayatta çok maliyetli veya pratik olmayacak ortamları bile VR’da canlandırarak, insan davranışını doğru bir şekilde anlama olanağımız artar.
Kaynaklar:
[1] Clay, V., König, P., König, S. (2019). Eye Tracking in Virtual Reality. Journal of Eye Movement Research, 12, (1):3
[2] Eggleston, R., Janson, W. P., & Aldrich, K. A. (1996). Virtual reality system effects on size-distance judgements in a virtual environment. Virtual Reality Annual International Symposium, 139–146. https://doi.org/10.1109/VRAIS.1996.490521
Çeviri: Mehmet Ali Taşçı
Kaynak: Bryn Farnsworth, Ph.D, https://imotions.com/blog/vr-eye-tracking/
